Restin af sögunni um Agassiz (nánar um ísöldina)

Louis Agassiz (sjá mynd hér að ofan) ólst upp í Sviss og varð einn frægasti náttúrufræðingur í Evrópu. Hann flutti síðar til Bandaríkjanna og hreif hjörtu margra Bandaríkjamanna með sinni breiðri þekkingu á náttúrunni. Agassiz var einn hinna fyrstu til að koma fram með þá hugmynd, árið 1837, að jörðin hafi orðið fyrir ísöld. Fyrir flesta endar sagan þar. Restin af sögu Agassiz er sjaldan sögð og, eins og koma mun fram, er hún dæmi um hvernig nútíma vísindi hunsa áþreifanlegar sannanir sem eru í andstöðu við vinsælustu kenningarnar.

Undir lok lífskeiðs hans, var ísaldarkenning Agassiz í beinni andstöðu við hina æ vinsælli þróunarakenningu. Kenning Agassiz um ísöld hafði þróast í gegnum árin þannig, að hann hélt að öll jörðin hafi á sama tíma eitt sinn verið þakin ís. Agassiz hélt þetta vegna þess að hann hafði fundið aðkomusteina (steinar sem virtust vera leifar af jöklum ísaldar) næstum alls staðar þar sem hann ferðaðist, um alla Evrópu og Norður-Ameríku. En flestir jarðfræðingar voru ekki reiðubúnir til að styðja kenningu Agassiz um ísöld á heimsvísu vegna sérstakrar ástæðu sem verður útskýrð innan skamms.

Í tilraun sinni til að sannfæra samstarfsfélaga sína, ákvað Agassiz að kanna landslagið nær miðbaug, á stöðum þar sem jöklar ættu ekki að hafa verið til. Agassiz fór í stóran rannsóknarleiðangur til Brasilíu árið 1865.  Hann safnaði gríðarlegt magn af gögnum, miklu meira en Darwin gerði þremur áratugum áður í frægri ferð hans í framandi lönd með skipinu HMS Beagle. En samt virðist enginn muna eftir glæsilegum leiðöngrum Agassiz né hvað hann uppgötvaði, sem hann skráði og gaf út í bók árið 1869, A Journey in Brazil. Tilvitnun úr bókinni sýnir athuganir hans:

Þegar maður gengur upp Serra, hálfa leiðina að húsinu, er frábær staður til að skoða jökulruðning og steina, og lengra er hægt að fylgja jökulruðningnum alveg efst á veginum. Allt svæðið á milli Yilla Theresa og Petropolis er fullt af jökulruðningi. Rétt fyrir utan Petropolis hefur Piabanha áin grafið farveg sinn í jökulruðning, á meðan það hefur myndast halli í bökkunum vegna regns. Við járnbrautarstöðina í Correio, fyrir framan bygginguna, er einnig ákjósanlegt tækifæri til að fylgjast með aðkomusteinum, vegna þess að hér liggur jökulruðningurinn, með stórum steinum sem hafa blandast inn í massann, ofan á berginu á staðnum. Fáein skref til norðurs frá brautarstöðinni í Pedro do Eio er annað stórkostlegt samansafn stórra steina í jökulruðningi. Þetta eru bara örfáir staðir af þeim mörgum sem þetta er hægt að sjá. (Journey in Brazil).

Agassiz lýsir því sem hann sér sem aðkomusteina alls staðar í Brasilíu, en hugmyndin um „jökulruðning og steina“ féll í grýttan jarðveg hjá öðrum rannsakendum. Brasilía er nálægt miðbaug, langt frá mögulegum jökulþekjum. Hvers vegna voru vísindamenn á tímum Agassiz svo mikið á móti hugmyndinni um jökulskeið á heimsvísu? Það er aðeins ein einföld, en þó mjög áhyggjuvaldandi ástæða:

Þróun gæti ekki verið ábyrgt fyrir það fjölbreytta líf á jörðinni á svo skömmum tíma, á nokkur þúsund árum eftir að ísinn var horfinn. Þróun lífs var ástæðan fyrir því að ísöld Agassiz á heimsvísu var hafnað. Vinsæla kenningin hafði sigrað hnattrænar sannanir. Einn sagnaritari segir þetta:

Darwin hafði verið gefinn nýr kraftur fyrir þeirri gömlu hugmynd að tegundir í dag séu afkomendur steingervinganna frá í gær. Sú kenning hefði hins vegar fallið ef hægt hefði verið að sanna að ísöldin hefði rofið öll tengsl milli tegundanna fyrir og eftir ísöldina. (The Ice Finders: Edmund Blair Bolles, Counterpoint, 1999, bls. 238).

Fyrir Agassiz hafði leiðangurinn borið árangur:

Þegar hann sneri aftur til Bandaríkjanna, tilkynnti Agassiz samstundis að leiðangurinn hafði verið árangursríkur, velgengni hafði á ný fengið hlutverk í sögu náttúrunnar. (The Ice Finders: Edmund Blair Bolles, Counterpoint, 1999, bls. 239).

Árið 1869 hins vegar, einum áratug eftir að Darwin gaf út bók sína Uppruni tegundanna, voru nútíma vísindi farin vel fram hjá öllum ‚dásamlegum‘ hugsunarhætti. Fræðiheimurinn myndi senn hlægja og hæða að hugmyndum Agassiz:

Í staðinn fyrir undrun, framkallaði skýrslan vandræðakennd og fyrirlitningu. Academy of Science gaf skýrsluna aldrei út. Lyell hló að henni. (The Ice Finders: Edmund Blair Bolles, Counterpoint, 1999, bls. 240).

Skortur á virðingu fyrir einn fremsta vísindakönnuði 19. aldar var klárlega vísir á það hvert vísindin voru að stefna. Hinir myrku tímar vísindanna, þar sem vinsælar kenningar yfirgnæfa reynslugögn og rannsóknir á náttúrufyrirbærum, voru að gjóta út falskenningu.

Einn góðan veðurdag mun leiðangur Agassiz vera almennt viðurkenndur fyrir það sem hann fann – athuganir sem styðja allsherjar flóðið. Agassiz hafði skjátlast varðandi ísöld á heimsvísu, en hann var ekki langt frá því að koma auga á sannleikann. Því miður kom ósanngjörn og óvægin meðferð á áhrifaríkan hátt í veg fyrir að aðrir komu auga á mikilvægi þeirra athugana sem hann hafði gert í Brasilíu.

Falskenningin um ísöld

Síðasta umræðuefnið í undirkaflanum um falskenninguna um jarðfræðilegan tíma er önnur falskenning sem er kennd í dag eins og hún væri staðreynd – falskenningin um ísöld. Líkt og í kviku-falskenningunni hefur þessi ranga kenning aldrei haft neinar beinar sannanir til að styðjast við, jafnvel þótt hún sé notuð í öllum nútíma vísindum sem leið til að útskýra aðrar vísindakenningar. Nánar verður fjallað um ísöldina síðar, en núna er ætlunin að snerta það helsta.

„Ísöldin“ er vinsæl kenning í nútíma samfélagi okkar. Hún er innblástur fyrir fjölda skemmtana og kvikmynda upp á síðkastið. Til eru rannsóknarmiðstöðvar fyrir ísöld sem rannsaka ískjarna sem talið er að hafi myndast fyrir meira en „tugum þúsund“ árum síðan:

Ískjarnarnir, sem koma frá ýmsum stöðum á Suðurskautslandinu og Grænlandi, innihalda loftbólur sem voru innilokaðar þegar ísinn myndaðist fyrir meira en tugum þúsunda ára síðan. Með því að mæla ákveðið magn súrefnissamsætu í þessum loftbólum, gátu rannsakendur ákveðið mynstur í gróðurvexti  um allan heim á því tímabili. (Heimasíða National Science Foundation).

Hins vegar þýðir raunveruleiki allsherjar flóðsins, tímasetning þess og umfang, að þegar gjörvöll jörðin var þakin vatni, myndu köldu heimskautasvæðin (og öll íslög sem mynduðust áður) bráðna eða breytast töluvert á meðan stórflóðið stóð yfir fyrir nokkrum þúsund árum síðan.

Louis Agassiz, prófessor í Sviss og síðar í Harvard, Bandaríkjunum, lagði til að víðáttumikil íslög þöktu stóran hluta norðurhvelsins fyrir nokkrum þúsundum árum síðan. Sem sönnun fyrir því sá hann möl og smásteina sem hafa fundist víða í Norður-Ameríku og gerði hann ráð fyrir að þeir hafi dottið niður úr ísþekjunum þegar þær skriðu niður fjöllin.

Árið 1855 birtist grein um fljótandi steina í Scientific American sem sýndi hvernig þessi hugmynd varð bæði vinsæl og ótrúleg:

Á Manhattan eyjunni sjáum við ótal lausa steina í öllum stærðum, allt frá litlum malarhnullungum til kletta sem vega fleiri tonn. Þessir steinar uxu ekki þar sem þeir fundust og engin mannshönd bar þá þangað. Hvaðan komu þeir? Eina trúverðuga kenninginn er að þeir staðir þar sem þeir finnast nú, voru eitt sinn sjávarbotn þar sem borgarísjakar flutu yfir frá Íshafinu, með þessa steina inni í þeim, og leystust upp í heitari sjávarstraumum og slepptu þannig steinfarmi sínum. Til að fá hugmynd um tíma þar sem stórir ísjakar flutu yfir þeim stað þar sem New York stendur nú, virðist vinna jafn þungt á ímyndunaraflinu eins og að trúa á „undralampa“ Alladíns. (Floating Rocks, Scientific American, mars 2005, bls. 16).

En er ísöldin „eina trúverðuga kenningin“ til að útskýra flutning á þessu óvenjulegu seti? Ekki lengur. Vatnsplánetulíkanið sýndi að gosbrunnar geta kastað út set af hvers konar stærð, þar á meðal stórum steinum, upp á yfirborðið úr djúpum jarðar. Vegsummerki gosbrunna í kaflanum um allsherjar flóðið sýndi hvernig það gerðist og að það hafi gerst hlutfallslega nýlega og breytt útliti landslags víða á jörðinni.

Falskenningin um ísöld tekur ekki tillit til áhrifa frá gosbrunnum og, líkt og í falskenningunni um hnattræna hlýnun, hefur enga skráða útskýringu fyrir orsökinni. Veik kenning er sú kenning sem vantar orsök eða gangvirki sem gerir grein fyrir því fyrirbæri sem fyrir augu ber. Kenningin um ísöld hefur aldrei sýnt neina slíka orsök fyrir myndun meiri háttar ísþekju eða liðinna jökulskeiða, eins og útskýrt er í kennslubókinni The Essentials of Geology:

Heilmargt er vitað um jökla og mótun lands af jöklum… Engu að síður hefur almennt viðurkennd kenning um orsök jökulskeiða enn ekki komið fram. (Essentials of Geology: áttunda útgáfa, Frederick K. Lutgens, Edwards J. Tarbuck, Prentice Hall, 2003, bls. 240).

Ein megin ástæðan fyrir því að þessi kafli um falskenninguna um ísöld var rituð, var að útskýra jarðfræðilega leyndardóma sem engin önnur kenning en allsherjar flóðið getur útskýrt. Myndin hér að ofan er kort af jörðinni sem sýnir útbreiðslu á hinni fræðilegri ísþekju sem rannsakendur leggja til að hafi verið þarna í síðasta „hámarki jökulsins“. Klárlega nær hann ekki niður í suðvesturhluta Bandaríkjanna, þó svo að malarhnullungar, möl og annað set af óþekktum uppruna, stundum hundruði metra þykkt, er á víð og dreif í landslaginu.

Enn fremur eru margir eyðimerkurdalir greinilega sorfnir út af ótrúlegu magni vatnsflæðis. Þetta fyrirbæri þarfnast útskýringar og, að því er virðist, er falskenningin um ísöld eina svar nútíma jarðfræðinnar. Jarðfræðingar í Arisóna telja að jöklar hafi eitt sinn myndast í fjöllum Arisóna á meðan síðasta jökulskeiðið stóð yfir, bráðnað og orsakað aukið vatnsflæði á þeim tíma og myndað „stóra dali í röngu hlutfalli“. Úr Arizona Geological Survey:

Mikið af hinni nútíma staðfræði breyttist á meðan ísöldin og nútíminn stóð yfir þegar úrkoman var hærri en hún er í dag. Árdalir og flóðsléttur víkkuðu á tímum þar sem ár voru vatnsmeiri en þær eru í dag. Í suðurhluta Arisóna virðast margar litlar, slitróttar eða uppþornaðar ár og lækir hafa sorfið stóra dali í röngu hlutfalli. (Arizona Geology).

Fyrsta setningin í þessari yfirlýsingu brýtur strax í bága við eina af burðarsúlum nútíma jarðfræði – sístöðuhyggjunni. Flóðslétturnar í Arisóna í dag eru klárlega ekki dæmigerð fyrir veðráttu Arisóna síðastliðna alda. Jarðfræðingar Arisóna koma réttilega auga á að meira vatn en nokkur maður hafi nokkurn tímann séð í nútímanum, flæddi eitt sinn niður marga dali, sem víkkaði þá út, langt umfram það sem rof er megnugt um í dag.

Afrennsli jökla, eða jökulár, er ekki mjög ólíkt leysingum á vorin nú til dags. Jafnvel þótt vatnsrennslið hafi verið hundrað sinnum meira, getur það ekki verið ábyrgt fyrir mörgum af þeim vatnsrofnum dölum víða í suðvesturhluta Bandaríkjanna, einkum í þeirri hæð yfir sjávaramáli þar sem það er þekkt að jöklar hafi aldrei verið til. Breiðu dalirnir og hinar miklu flötu sléttur í leyndardómnum um dalvíkkunina sem útskýrð er í falskenningunni um hringrás bergs, gátu ekki hafa komið frá „á“ sem flæddi undan jökli sem bráðnaði. Slétturnar eru of víðáttumiklar og allt of flatar.

Utan eyðimarkanna fyrirfinnst gervi-jökulruðningur nærri því alls staðar – og gosbrunnar eru lykillinn að nánast þeim öllum. Eitt dæmi finnst í Washington fylki, Bandaríkjunum, þar sem einn jarðfræðingur, sérfræðingur í jöklafræði, sannaði að setið í ám í kringum Rainier fjallinu kom ekki frá jöklum eins og áður var talið. Dwight Crandell ræðir um hvernig hann afsannaði kenninguna um jökulruðning snemma á ferli sínum í eftirfarandi viðtali:

Hann sagði að vinna við St. Helens fjallinu lagði mikið til framfara á eldfjallafræði, en margt varðandi eldfjöll er áfram leyndardómur.

Þrátt fyrir þá frægð sem hann hefur áunnið sér sem eldfjallafræðingur, hefur Crandell sérhæft sig í jöklafræði snemma á ferli sínum.

Reyndar, sagði hann, var hápunktur starfsferils hans sem jarðfræðingur að afsanna kenningu um að 5000 ára gamalt set niður með ánni frá Rainier fjallinu hafi verið leifar af jökulruðningi. Á sjötta áratugi síðustu aldar sannaði Crandell að þetta hafi verið flæði mola úr Rainier fjallinu, þekkt sem Osceola eðjuhlaupið. Það er eitt það stærsta eðjuhlaup úr eldfjalli sem þekkt er í heiminum, samkvæmt Crandell. (Heimasíða óvirk).

Osceola eðjuhlaupið á margt sameiginlegt með eðjuhlaupinu úr St. Helens fjallinu, sjá mynd hér að neðan. Um miðjan níunda áratug þakti eðjuhlaup úr St. Helens fjallinu um það bil 260 ferkílómetra svæði. Osceola eðjuhlaupið þakti um það bil 330 ferkílómetra svæði og skildi eftir sig smágrjót sem áður var sagt vera úr jöklum ‚ísaldar‘. Stóru eldfjöllin Rainier og St. Helens eru í raun eldfjöll vatnsgosa, enda kom ekkert hraunflæði úr gígum þeirra, heldur steinar og setfyllt vatn, hitað með jarðskjálftanúningi, sem flæddi með miklum krafti inn í nærliggjandi sléttur. Þetta er umfjöllunarefni í vatnsplánetulíkaninu í fyrsta bindinu.

Aldurstafla um loftsteina eftir Dalrymple - hagræðing á vísindagögnum

Það er þá þannig að ‚loftsteinar‘ Dalrymples eru ekki raunverulega steinar utan úr geimi, heldur eru þeir útkast sem mynduðust í gosrásum og köstuðust út á meðan allsherjar flóðið stóð yfir. Það var hins vegar ekki þekkt heiminum í nokkurn tíma. Dalrymple byrjaði að ákvarða aldur loftsteina og vonandi aldur jarðarinnar. Eftir kerfisbundna greiningarvinnu hefðu aldrar úr samsætum loftsteina átt að koma í ljós, en rannsóknin virtist hafa gefið óreglulegar niðurstöður sem í fyrstu andrá eru ekki augljósar lesendum bókar Dalrymples. Földu Brown, Patterson, Dalrymple og aðrir eitthvað af niðurstöðunum sínum í vinnu sinni sem ekki passaði í ramman þeirra um gamlan aldur jarðarinnar? Skrif um aldur jarðarinnar frá þúsundum jarðfræðinga í dag myndu líklega hafa samhljóm með þeirri afstöðu sem tekin var í grein frá 2002 undir nafninu The Age and Accretion of the Earth í tímaritinu Earth-Science Reviews:

Hámarkið í löngu vinnuframlagi var sú gífurlega mikla vinna Pattersons sem sýndi að aldur jarðarinnar var nálægt aldri flestra loftsteina, eða 4,55 Ga [milljarðar ára]. (The Age and Accretion of the Earth).

Í dag eru fylgismenn gamallar jarðar gagnrýndir af minnihlutahóp fylgismanna ungrar jarðar, sem þó fer stækkandi. Sem svar við því, gaf rannsakandi Chris Stassen, frá þróunarsinnuðu heimasíðunni talkorigins.org, út grein undir nafninu The Age of the Earth. Greinin gerir þá tilraun að skjóta máli sínu að áhyggjum fylgismanna ungrar jarðar með því að ræða töflu með aldur loftsteina í bók Dalrymples frá 1991, The Age of the Earth:

Eins og sýnt er í töflunni, er fyrirtaks samhljómur um 4,5 milljarða ár, á milli nokkurra loftsteina og með nokkrum mismunandi aðferðum aldursákvarðana. Takið eftir að fylgismenn ungrar jarðar geta ekki ásakað okkur um að hafa valið út gögn – ofangreind tafla inniheldur marktækan hluta allra loftsteina sem settir hafa verið í aldursákvörðun með samsætum. Samkvæmt Dalrymple (1991, bls. 286) hafa færri en 100 loftsteinar gengist undir aldurákvörðun með samsætum og af þeim gáfu um 70 aldur með lága greiningarskekkju. (TalkOrigins.org).

Sú tafla sem Stassen vísaði í er sýnd í mynd hér að neðan, aldurstafla lofsteina. Hún er á blaðsíðu 287-289 í bók Dalrymples, The Age of the Earth. Stassen var hrifinn af því sem virtist „fyrirtaks samhljómur“ á aldri loftsteinanna sem sýndir voru í töflunni og lýsti yfir að „fylgismenn ungrar jarðar geta ekki ásakað okkur um að hafa valið út gögn.“ Stassen gerði hins vegar alvarleg mistök.

Dalrymple hafði sagt að „nærri því 100 loftsteinar hefðu verið greindir“ og að „um það bil 70 eða svo“ gáfu aldur með geislavirkum efnum sem voru „taldir gefa til kynna þá tímasetningu upphaflegrar kristöllunar eða síðari myndbreytingar.“ En hvar eru hinir 30 loftsteinarnir – hvers vegna eru þeir hafðir út undan í listanum og hvað var að þeim gögnum? Svar: aldrar þeirra pössuðu ekki í Dalrymples aldur jarðarinnar.

Þetta er í fyrsta sinn sem við tökum eftir að Dalrymple hafi „valið út gögn“, en það reyndist ekki í síðasta sinn. Dalrymple hafði skilið gögn út undan sem ekki pössuðu inn í hina væntanlegu niðurstöðu og þetta gerði hann endurtekið. Reyndar, ef við skoðum töfluna, þá kemur í ljós að aðeins 42 loftsteinar eru listaðir í upprunalegri töflu Dalrymples. Það kemur ekki á óvart að það vantar 28 af þeim 70 loftsteinum sem hann sagði að höfðu gefið væntanlegan aldur. Þetta er í annað sinn sem við tökum eftir að Dalrymple hafi valið gögn sín.

Til eru þúsundir mismunandi loftsteina víða um heim. Bara Arizona State háskólinn hýsir sýnishorn af fleiri en 1600 mismunandi ‚hröpuðum‘ loftsteinum. Aldur jarðarinnar og aldur sólkerfisins eru vissulega mikilvægir fyrir nútíma vísindi, þannig að maður spyr sig, hvernig stendur á því að aðeins 100 eða svo loftsteinar hafa verið aldursgreindir með geislavirkum efnum? Það ættu að vera fleiri hundruðir! Það kom í ljós að miklu fleiri voru aldursgreindir, en ekki þannig að Dalrymple líkaði við það. Hann lýsir því safni loftsteina sem hann prófaði á blaðsíðu 286 í bók sinni:

Inni í þessu eru allir aldrar úr vel skráðri og gildri jafnaldurslínu ásamt aldurs-rófi með greiningarskekkju upp á 0,2 Ga eða minna, við 95% öryggisstig (tvö staðalfrávik) sem eru  höfundinum kunnugir. (The Age of the Earth: G. Brent Dalrymple, Stanford University Press, 1991, bls. 286).

Greinilega var það þannig að ef aldur passaði ekki inni í hið „vel skráða og gildu“ próf (þ.e. 4,5 milljarðar ár ± einhver stærð), þá var honum hent út. Þannig sjáum við að Dalrymple hafði útvalið gögnin sín í þriðja sinn.

Síðari taflan í myndinni hér að ofan er listi yfir 11 loftsteina sem Patterson vísaði í í frægri ritgerð sinni frá 1956, Age of meteorites and the earth. Listinn inniheldur aldur hins fræga lofstein úr loftsteinagíg Arizona. Það var úr þessum lista loftsteina sem upphaflegi aldur jarðarinnar sem 4,5 milljarðar ár var leiddur út. Það vekur furðu að Dalrymple lætur hina 11 loftsteina Pattersons gersamlega út undan. Þetta er í fjórða sinn sem Dalrymple velur sérstaklega gögn fyrir sinn eigin tilgang.

Til að lýsa vísindalegar greiningar sem gilda, ættu mismunandi tækni aldursgreiningar að vera notuð fyrir sérhvert sýni, sem þannig myndi túlka staðfestingu á greiningunni. Endurteknar aldursgreiningar ættu að sýna endurtekna aldra og annars konar aðferðir samsæta ættu einnig að sýna sömu niðurstöður. Í Talkorigins.org greininni segir Stassen þetta:

Enn fremur gefur elsta aldursákvörðun tiltæks loftsteins almennt samsvarandi aldur með öðrum aðferðum greininga með geislavirkum efnum, eða með fleiri próf fyrir mismunandi sýni. (TalkOrigins.org).

Fleiri próf voru gerð á þessum 100 loftsteinum. Sýndu þau svipaðar niðurstöður? Vissulega, samkvæmt því trausti sem sérfræðingar í tímatalsfræði jarðarinnar sýna sínum 4,5 milljörðum árum, hljóta flestir loftsteinar að hafa sýnt samræmandi aldur úr fleiri aðferðum. Hins vegar, ef aðeins fáein sýni gefa sambærilegan aldur með mismunandi aldurstækni, er þessi aldur lítið meira en tilviljun. Þannig að frekar mörg próf með mismunandi tækni ættu að vera nauðsynleg til að ná hinni hárri fullvissu (95%) sem Dalrymple lýsti yfir í bók sinni.

Tafla Dalrymples í myndinni hér að ofan sýnir ekki einu sinni lista 100 loftsteina. Af þeim 42 loftsteinum sem eru listaðir, sýndu aðeins fimm: Guarena, Olivenza, Juvinas, Y-75011 og Weekerro niðurstöður úr tveimur aðferðum aldursgreininga og aðeins einn, St. Severin loftsteinninn, sýndi þrjár (rauður texti). Slík lág gildi flokkast ekki hærra en tilviljun en alls ekki neitt til að monta sig af.

Hvers vegna ekki að framkvæma fjöltækni aldursákvörðun á fleiri loftsteinum? Staðreyndin er sú, að rannsakendur hafa gert mörg próf til viðbótar en tölurnar pössuðu ekki við tilkallið og voru aldrei gefin út. Það virtist enginn þekkja þessa staðreynd betur en Dalrymple og með því að minnast aðeins á þær niðurstöður prófana sem voru í samræmi við sinn fræðilega aldur í skýrslu sinni, hafði hann, í fimmta sinn, valið út þau gögn sem hann vildi.

Munið að rannsakendur við Háskóla Kaliforníu (Berkley) höfðu sagt árið 2000 að úran-blý (U/Pb) aðferðin til aldursákvörðunar sé meðal hinna „áreiðanlegustu og nákvæmustu“:

Framkvæmt á sirkon, eru U/Pb aðferðir á meðal áreiðanlegustu og nákvæmustu tækni til aldursákvörðunar. (A test for systematic errors in 40 Ar/39 Ar geochronology…, K. Min og fleiri, Geochimica et Cosmochimica Acta, 2000, Vol. 64, bls. 73).

Þetta var sammála tilkalli Pattersons úr frægri grein hans frá 1956, sem þá var rúmlega 40 ára gömul:

Nákvæmasti aldur loftsteina er ákvarðaður með að gera ráð fyrir að loftsteinar hafi að geyma röð úran-blý kerfa… (Age of meteorites and the earth, Clair Patterson, Geochimica et Cosmochimica Acta, Vol. 10, 1956, bls. 230).

Þessi samsvörun spannar yfir þann tíma sem Dalrymple gaf út bók sína, og þar með töfluna um aldur loftsteina. Hvers vegna tók hann þá ekki U/Pb aðferðina með í reikninginn?

Gaumgæfileg rýni í listann í myndinni hér að ofan sýnir að það er enginn loftsteinn sem hefur þessa aðferð aldursákvörðunar.

Þótt furðulegt megi virðast var enginn þessara 42 loftsteina aldursákvarðaður með því sem sagt er „áreiðanlegasta og nákvæmasta“ aðferðin (þ.e. U-Pb) og hvorki Stassen né starfsfélagi hans og fylgismaður gamallar jarðar gera við þetta athugasemd. Þeir voru greinilega ekki að leita að sannleikanum, heldur voru þeir að leitast við að styðja kenningar sínar. Í skrýtinni og ófyrirséðri þróun mála var „áreiðanlegasta og nákvæmasta“ úran-blý aðferðin sem Patterson hafði notað til að þróa sinn ætlaða 4,5 milljarða ára aldur jarðarinnar, hunsuð vegna þess að hún hentaði ekki! Þetta var í sjötta sinn sem Dalrymple hafði valið út gögn eða skilið þau út undan.

Til þess að sérfræðingar í tímatalsfræði jarðarinnar geti aldursákvarðað loftsteina á vísindalegan hátt, ættu þeir að aldursgreina þau 1600 sýni í Arizona State háskólanum með því að nota allar fjórar aðferðir aldursákvörðunar með geislavirkum efnum: U-Pb, Ar-Ar, Rb-Sr og Sm-Nd, og þeir ættu að gefa út allar niðurstöðurnar.

Síðastliðna tvo áratugi hafa sérfræðingar í tímatalsfræði jarðarinnar varla sagt nokkurn stein vera eldri en álitinn aldur jarðarinnar og sólkerfisins, sem í dag er 4,5 milljarðar ár. Það er áhættusamt og hefur raunverulega orðið að bannhelgi. Allir í vísindunum ‚vita‘ jú að jörðin er 4,5 milljarðar ára gömul, þannig að það er einfaldlega gert ráð fyrir að eldri dagsetningar eru bara rangar og ætti að hunsa og gefa slíkt ekki út. En sumir aldranna tekst samt að komast í vísindagrein. Til dæmis segir grein í Nature frá 1986 þetta:

Aðferð aldursákvörðunar með K-Ar jafnaldurslínu hefur verið notuð í tíu demanta frá Saír til að forðast vandamálið um mögulega ofgnótt af Ar-40 sem kemur fyrir í hefðbundinni K-Ar aldursákvörðun á demöntum. (K-Ar Isochron Dating of Zaire Cubic Diamonds, S. Zashu, M. Ozima, O. Nitoh, Nature, Vol. 323, 23. október 1986).

Þessir demantar gáfu „óvenjulega háan“ aldur, eða 6 milljarða ára:

Í fyrra tilfellinu varpaði hinn óvenjulegi hái aldur 6,0 Ga [milljarðar ár] efasemdir um þær forsendur um einsleitni í gnægð samsætanna í K-40. (K-Ar Isochron Dating of Zaire Cubic Diamonds, S. Zashu, M. Ozima, O. Nitoh, Nature, Vol. 323, 23. október 1986).

„Forsendur um einsleitni“ í jarðfræðinni var varpað í efasemdir vegna þessa óvenjulegs aldurs, en hvaðan kom hinn „hái aldur“ 6,0 milljarðar ár? Vísindamenn hafa lengi vitað að mótsagnakenndir aldrar eru leiddir af aðferð aldursákvörðunar með kalín-argon vegna „vandamáls“ sem kallast:

Við byrjum að skilja til fulls hversu mikið Dalrymple „klúðraði tölunum“ í bók sinni frá 1991 The Age of the Earth, eftir að hafa gert sér grein fyrir að hafa vísvitandi skilið út undan rannsókn eins og þeirri í Nature-greininni frá 1986 sem skýrði frá aldri sem var miklu hærri en hinn ímyndaði aldur jarðarinnar.

Það tók ekki mikla vinnu að finna ritgerð frá 1981 úr Proceedings of the Royal Society of London eftir G. Turner, virtan sérfræðing í tímatalsfræði jarðarinnar sem staðfesti grun okkar að Dalrymple hafði notað útvalin gögn sem pössuðu inn í kenningu hans. Ellefu af þeim 42 öldrum loftsteina í aldurstöflu loftsteina eftir Dalrymple (sjá mynd að ofan) komu frá Turner, fleiri en frá nokkrum öðrum höfundi/rannsakenda. Reyndar leit Dalrymple á Turner sem fremsta fræðimann á sviði aldurs loftsteina. Skoðum hvað Turner sagði um „vídd“ á aldri loftsteina:

Hin breiða vídd á aldri loftsteina með varðveislu á gasi, sem er nálægt 0 til allt að 4,5 Ga [milljarðar ár], sem er aldur sólkerfisins, er vel þekkt. Hin almennt viðurkennda skoðun er að megin orsök lágs aldurs er tap á gasi vegna hitunar sem fylgir árekstur loftsteina. (Argon-argon age measurements and calculations of temperatures resulting from asteroidal break-up, G. Turner, Proceedings of the Royal Society of London, A, Vol. 374, Nr. 1757, Meteorite Research, 4. febrúar 1981, bls. 281).

Til að undirstrika þetta enn frekar, var „víddin“ á aldri loftsteina með varðveislu á gasi:

Lítum nú aftur á myndina. Hver er aldursvíddin sem er ‚gefin í skyn‘ samkvæmt töflu Dalrymples? 4,29 til 4,60 milljarðar ár með flesta aldra falla hentuglega inn í 4,5 milljarða ára flokkinn. Gæti verið smá frávik á milli raunveruleikans og gögnunum frá Dalrymple?

Ef maður væri að leita að sannleikanum og væri hlutlægur varðandi gögnin, gæti maður sagt að ef til vill eigi núll-aldurinn aðeins við um einn eða tvo loftsteina og þetta væri ástæðan fyrir því að Dalrymple valdi að sleppa þeim í gagnasafninu sínu. Til að komast að raun um það, þá þurfum við að líta á hvernig loftsteinar urðu fyrir „tapi á gasi“ (aðal aðferðin sem notuð var í aldurstöflu loftsteina eftir Dalrymple), sem myndi valda aldri til að virðast minni. Turner greinir frá mikilvægi argon „tapi á gasi“:

Gróflega þrír fjórðu hlutar loftsteinanna sem hingað til voru aldursgreindir með ⁴⁰Ar-³⁹Ar gefa að einhverju leyti tapi á gasi til kynna. (Argon-argon age measurements and calculations of temperatures resulting from asteroidal break-up, G. Turner, Proceedings of the Royal Society of London, A, Vol. 374, Nr. 1757, Meteorite Research, 4. febrúar 1981, bls. 281).

Heilir „þrír fjórðu hlutar“ loftsteinanna sem aldursgreindir voru með þessari aðferð, höfðu lág gildi sem talið var að hafa verið vegna „taps á gasi“, sem ekki er hægt að sanna.

Þetta er sjöunda dæmið sem sýnir að Dalrymple valdi út gögnin sín. Aldursblekkingin er ein af stórfenglegum staðhæfingum UM og þessi kafli hefur reynt að gera stórfenglegar sannanir þess augljósar. Örfáir nútíma rannsakendur hafa aukið við aldur jarðarinnar með því að nota blekkingu og með því að hagræða vísindagögnum.

Hvernig myndast salt?

Í eftirfarandi myndbandi útskýrir höfundur bókarinnar Universal Model, Dean W. Session, hvernig salt jarðarinnar myndaðist. Íslenskur texti er á myndbandinu.

Aldur loftsteina – restin af sögunni

Við munum grafa dýpra inn í hinn meinta aldur loftsteina, en fyrst sýna eftirfarandi dæmi almennan galla í loftsteinavísindum og áhrif þeirra á aldursgreiningu. Í loftsteinalíkaninu (undirkafli 7.10) er fjallað um þá hugmynd að hnefastór loftsteinn með massann 1000 grömm sem ferðast inn í lofthjúp jarðar myndi „brenna upp“. Dalrymple endurtekur þessa ranga hugmynd í greininni The Age of the Earth:

Hlutir utan úr geimi á bilinu um 10³ til 10^-7 g rekast aldrei á yfirborð jarðar vegna þess að þeir ‚brenna upp‘ í lofthjúpnum vegna núningshita. (The Age of the Earth: G. Brent Dalrymple, Stanford University Press, 1991, bls. 207).

Andstætt þessu sýndi loftsteinalíkanið sannanir fyrir því að fallandi steinar úr djúpfrosnu umhverfi í geimnum eru hitaðir að meðaltali í nokkrar sekúndur, sem veldur þunnri bráðnunarhimnu sem er gróflega jafn þykk og nokkur pappírsblöð. Engar beinar sannanir hafa nokkurn tímann sýnt að 100 gramma loftsteinn úr járni, hvað þá 1000 gramma (10³ g) loftsteinn úr járni, myndi „brenna upp“ eins og Dalrymple bendir á.

Annað dæmi þar sem Dalrymple notar falskenningu um loftsteina, fjallar um loftsteina úr járni:

Loftsteinar úr járni, eða járn, eru málmkennd samsetning, aðallega málmblanda úr nikkel og járni. Steinar sem líkjast járni eru raunverulega óþekktir á yfirborði plánetu en kjarni jarðarinnar inniheldur líklega efni mjög svipað því sem er í loftsteinum úr járni. (The Age of the Earth: G. Brent Dalrymple, Stanford University Press, 1991, bls. 264).

Það eru villur í yfirlýsingu Dalrymples, sem því miður eru endurteknar í kennslubókum í vísindum í dag. Í fyrsta lagi eru margir hinna svokölluðu loftsteinar sem finnast á yfirborði jarðarinnar í raun járnútkast, kastað úr eigin vatnsgígum jarðarinnar á meðan öflugt gufugos stóð yfir. Frá sjónarmiði nútíma jarðfræðings er annað vandamál sem veldur áhyggjum: Ef loftsteinarnir eiga að innihalda efni sem er mjög svipað kjarna jarðar (sem að eigin sögn er hitað með geislavirkni), hvers vegna eru loftsteinar þá ekki geislavirkir?

Loftsteinalíkanið og kviku-falskenningin útskýrðu ástæðuna fyrir því að rannsakendur afvegaleiddust með röngum kenningum um uppruna loftsteina, vegna kvikuplánetumiðaða hugsunarháttar. Hér í þessum færslum sjáum við þennan hugsunarhátt hafa áhrif á aldurssetningu jarðar í nútíma vísindum. Dalrymple fullyrti að aldursgreining steina með geislavirkum efnum „afsannaði í eitt skipti fyrir öll“ ungan aldur jarðarinnar, en burt séð frá vangaveltum, vita rannsakendur í raun samt ekki hvaðan geislavirku efnin og steindir tengdar þeim koma upprunalega, né hvernig þau mynduðust til að byrja með.

Í öðru dæmi sýnir Dalrymple eina ferðina enn hvernig hann og aðrir sérfræðingar í tímatalsfræði jarðarinnar reiða sig á rangar forsendur um uppruna loftsteina sem grunn fyrir tækni fyrir aldursgreiningu með geislavirkum efnum:

Kondrít steinarnir eru frumstæðastir allra loftsteina. Þeir eru fylliefni sílíkat steinda og mynduðust með aðsópi efna úr sólþokunni. Akondrít, eða járnsteinar, og loftsteinar úr járni komu síðar og mynduðust úr (líklega kondrít) efni með virkt ferli í kjarna og möttli stærra smástirna og í tilfelli akondíts, hraungosum upp á yfirborðið. (The Age of the Earth: G. Brent Dalrymple, Stanford University Press, 1991, bls. 304).

UM hefur nú þegar hrakið falskenninguna um aðsóp og útskýrt að frumkjarnar smástirna, tungla og dvergpláneta eru byggðar á vatni, ekki á járnkenndu efni. Enn fremur voru loftsteinar aldrei með bráðið „hraunyfirborð“. Öllum þessum sannanlegum staðreyndum eru gerð skil í kaflanum um kvikufalskenninguna. Á síðustu öld gerðu Dalrymple og aðrir jarðfræðingar ráð fyrir að allar þrjár gerðir af loftsteinum hafi átt uppruna sinn í bráðnun og þeir gerðu einnig ráð fyrir að bráðnunin hafi komið úr árekstri aðsóps og kvikukjarna; möttlum úr smástirnum og yfirborðshrauni. Hins vegar sýndi loftsteinalíkanið að loftsteinar, eins og flestir steindir,  hafa kristalbyggingu. Þetta er augljós sönnun fyrir því að þeir mynduðust í vaþrývarma, niðurdýpt í vatni eins og flestar aðrar steindir, sem gersamlega breytir niðurstöðum hina fræðilegu aldursgreiningu með geislavirkum efnum.

Sérfræðingar í loftsteinum eru enn ómeðvitaðir um slíkar staðreyndir vegna þess að þeir eru enn rótfastir í kvikuplánetu viðmiðinu. Sérfræðingar í tímatalsfræði jarðarinnar eins og Dalrymple, Patterson og aðrir innlima þessar villur inn í sína eigin kenningar sem leiða þá til óréttmætra niðurstaðna.

Arfleifð Clair C. Pattersons

Flestir rannsakendur samþykktu 4,5 milljarða ára mat Pattersons vegna þriggja ástæðna en þessar ástæður höfðu ekkert með það að gera að sanna aldur jarðarinnar:

1) Patterson hlaut viðurkenningu fyrir að þróa afmengunartækni til að fjarlægja blý úr umhverfinu, en það liðu mörg ár áður en aðrir gátu endurtekið tilraunina hans um að einangra blý. Patterson sjálfur útskýrir:

Í Caltech notaði ég strax nýju tæknina þeirra í nýju rannsóknarstofunni minni til að stjórna lækkun á mengun og það magn sem við vorum að vinna með. Og þannig gat ég gert þessa blýmælingu í járn-loftsteininum á árangursríkan hátt. En það tók langan tíma áður en þessi fámenni hópur fólks gat haldið með og endurtekið mælingarnar mínar. Það tók þá ár og ár og ár áður en þeir gátu gert þetta. Og það liðu tólf ár bókstaflega áður en þessi tala rataði í kennslubækur í jarðfræði. Áður var aldur jarðarinnar mjög óskýr. Hann var einhver milljarðar ár. Fyrir síðari heimsstyrjöldina var það þekkt sem nokkurs konar dularfull tala. Síðan eftir um það bil tólf ár, hóf hin rétta tala að birtast í kennslubókum í jarðfræði… (Heimasíða CaltechOralHistories).

Patterson lagði endurtekið áherslu á þann fjölda „ára“ sem það tók þar til aðrir gátu endurtekið vinnuna hans, og vakti sérstaka athygli á óvenjulegar aðferðir sínar og mælingar sem komu úr vandvirkum tækjum og tólum. Thomas Kuhn lýsir því hvernig rannsakendur verða sammála um og styðja nýtt og vinsælt viðmið, jafnvel þótt það hafi í rauninni ekki verið lýst yfir sem gilt, en þetta skapar ósveiganlegt umhverfi til að styðja kenninguna. Hann takmarkar þannig gagnrýni þegar þessi greinilega valdsímynd tilkynnir mikilvæga nýja uppgötvun. Aðrir, líkir í hugsunarhætti, stökkva síðan  á vagninn, þó svo að ekkert sé að draga hann. Þannig var það með Patterson – aðferðir hans voru nokkuð tæknilegar og naut hann orðstírsins.

2) Patterson hlaut viðtöku vegna árangursríka hjálp hans við að útrýma blýmengun úr bensíni, málningu og öðrum afurðum. Vinna hans á þessu sviði á viðurkenningu skilið. Við búum við öruggari umhverfi vegna hennar, en hún bætir ekki upp rangar forsendur hans um aldur jarðarinnar sem leidd var úr vinnu hans með blý.

3) Líklegast mikilvægasta ástæðan fyrir því að rannsókn Pattersons féll í góðan jarðveg var fastheldnin hans. Patterson byrjaði á frægu grein sinni Age of meteorites and the earth frá 1956 með þessa djarfa yfirlýsingu:

Það virðist vera þannig að við ættum nú að viðurkenna að aldur jarðarinnar er jafn nákvæmlega þekktur og með um það bil sama öryggi eins og magn áls er þekkt í graníti frá Westerly, Rhode Island. (Age of meteorites and the earth, Clair Patterson, Geochimica et Cosmochimica Acta, 1956, Vol. 10, bls. 230).

Vandamálið með þessa yfirlýsingu er það að magn áls í graníti frá Rhode Island er hægt að mæla nákvæmlega, aftur og aftur, og hægt er að staðfesta niðurstöðurnar með mikilli nákvæmi. En hvorki Patterson né nokkur annar vísindamaður hefur nokkurn tímann getað endurtekið slíka mælingu með marga af hinum svokölluðu „loftsteinum“. Kjarni málsins er að aldursgreining loftsteina, eða í raun hvaða steina sem er, með aðferð geislavirkra efna hefur í för með sér töluvert af forsendum sem menn gera ráð fyrir að séu réttar. Það er engin leið í kringum það! Ef forsendurnar eru rangar – þá eru öll aðferðin til að aldursgreina ógild. Aftur á móti eru engar forsendur sem maður gerir ráð fyrir þegar mælt er ál í granítsýni frá Rhode Island og þar með er hliðstæða Pattersons um samanburð á hlutfalli áls í graníti við hlutfall úrans í blý sem aðferð til að aldursgreina jörðina, gjörsamlega röng. Þetta var líkt og Patterson hefði lýst því yfir að egg hafi átt hliðstæðan uppruna og appelsína vegna svipaðs útlits þeirra.

Síðar í lífinu sínu viðurkenndi Patterson óbeint að hann og samstarfsfólk hans hafði ekki verið hlutlæg í vísindarannsóknum sínum. Í birtingu greinar sinnar sem markaði tímahvörfum, lýsti hann því yfir að hann „þekkti aldur þessa steins“ áður en hann var búinn að greina hann!:

Nú, við þekktum aldur þessa steins og George gamli myndi ákvarða magn úrans í þessu sirkon og ég myndi vinna í blýinu. Þegar ég myndi finna eitthvað, þá myndum við taka úran Georgs og blýið mitt og vitandi hver aldurinn var, myndum við reikna hversu mikið blý ætti að vera til staðar og hver samsetning samsætanna ætti að vera. (Heimasíða CaltechOralHistories).

Patterson og samstarfsfélagar hans voru vissulega hlutdrægir í vinnunni sinni. Í staðinn fyrir að reikna aldurinn, gerðu þeir ráð fyrir honum og fylltu einfaldlega inn í eyðurnar. Þetta var ekki raunveruleg vísindi – þetta var blekkjandi og óréttmætt, en Patterson var aðeins einn af mörgum sem gerði ráð fyrir forsendum sem byggðar voru á röngum kenningum.