Tafla yfir sögu aldursákvörðunar

Taflan yfir sögu aldursákvörðunar í mynd hér að neðan sýnir aðferðir aldursákvörðunar skráða í tímaröð sem eitt sinn voru við lýði. Fyrir utan sagnfræðilega hluta töflunnar, kom meginhluti upplýsinganna úr bókinni The Age of the Earth, eftir G. Brent Dalrymple, sérfræðing í tímatalsfræði jarðarinnar. Við munum ræða verk hans í næstum færslum.

Frá upphafi tímans og allt fram á 18. öld var hin skráða mannkynssaga í vörslu greindra manna. Sögðu nokkuð þessir sagnaritarar að allir á undan þeim hafi verið fávísir eða ófærir um að skrifa? Gáfu þessir fornu fræðimenn í skyn að þeir eða foreldrar þeirra voru fyrstir til að læra að lesa og skrifa? Varð hellisbúinn skyndilega ‚lærður‘ sem bætti smám saman tungumálagetu sína?

Sjálfmenntaðir menn og konur hafa alltaf verið til, en í flestum skólum í dag er hin skráða mannkynssaga meðhöndluð sem goðsögn og hefur verið skipt út fyrir fræðilegri sögu eða forsögu sem spannar milljónir og jafnvel milljarðar ára. Hvernig gerðist það? Nútíma vísindi gegndi lykilhlutverki í að lasta hina raunverulegu mannkynssögu.

Vinstri dálkurinn í töflunni í myndinni hér að ofan er samantekt á sjö aðferðum aldursákvörðunar. Undir sérhverri aðferð má finna tímabil þar sem sú hún var í háhöfði og mat á aldri jarðarinnar sem leiddur var af aðferðinni. Hinn sögulegi aldur stendur upp úr í einstæðum flokki vegna ungs aldurs, einkum þegar hann er borinn saman við hina „vísindalegu“ aldra. Saga er oft ekki hugsuð sem vísindagrein en Michael Shermer segir í Scientific American að „hún getur verið það“:

Sagan er ekki hugsuð nægilega oft sem vísindagrein, en hún getur verið það ef hún notar ‚aðferð samanburðar‘. (Doing Science in the Past, Michael Shermer, Scientific American, maí 2010, bls. 34).

Shermer var að skrifa gagnrýni á bók sem var gefin út árið 2010 um mismuninn á milli tveggja þjóða sem búa á sömu eyju – Haítí og Dóminíska lýðveldið. Bókin Natural Experiments of History eftir Jared Diamond og James A. Robinson greina frá þáttum sem leiddu til tveggja mjög mismunandi þjóða. Shermer hélt áfram að útskýra að það var kominn tími fyrir vísindamenn til að „virða söguna sem vísindagrein“:

Í þungamiðju allra vísinda er einangrun fáeinna öflugra þátta sem eru ábyrgir fyrir megnið af fervikum þess sem mælt er. Notkun á aðferð samanburðar með slíkum náttúrulegum tilraunum sögunnar er ekki frábrugðið því sem félagsfræðingar og hagfræðingar gera í samanburði á náttúrulegum tilraunum samfélagsins í dag. Svo að tíminn er kominn fyrir vísindamenn til að virða söguna sem vísindagrein og fyrir sagnfræðinga til að prófa sagnfræðilegar kenningar sínar með aðferð samanburðar og með annarri tækni. (Doing Science in the Past, Michael Shermer, Scientific American, maí 2010, bls. 34).

Þetta er einmitt það sem við vonum að lesandinn taki með sér eftir að lesa næstu færslur auk 14. kaflans í UM sem fjallar um líkanið um mannkynssöguna – að skynja meiri virðingu fyrir sögunni sem vísindagrein. Án sögunnar eru engin vísindi, vegna þess að fortíðin sem próf tímans er nauðsynleg sönnun fyrir sérhverja sanna vísindalega uppgötvun.