Lķfjaršlagafręši – aldursįkvöršun steingervingalaga

Jaršfręšilegi tķmakvaršinn, sem er „hvergi til į jöršinni“ nema ķ öllum kennslubókum ķ jaršfręši, hófst meš lķfjaršlagafręši. Berglög voru fyrst aldursįkvešin samkvęmt žeim steingervingum sem žau innihéldu. En, eins og viš munum sjį sķšar og ķ steingervingalķkaninu, žį voru žetta hrapalleg mistök.

Bls. 16-2

Annaš fręšilegt žversniš bergs sem er ekki til eru steingervingalögin. Berglög meš steingervingum śr frumstęšum örverum nešst og śr žróušum spendżrum efst (eins og sagt er fyrir um ķ žróunarkenningunni) finnast hvergi ķ heiminum. Hvernig getur jaršfręšilegur tķmakvarši, byggšur į steingervingalögum, veriš įreišanlegur ef steingervingalögin sjįlf eru ekki til?

Žetta leiddi til žess aš nśtķma vķsindi lagši allar aldursįkvaršanir sķnar undir ķ einn hlut – aldursįkvöršun meš geislavirkni:

Lķfjaršlagafręši gefur okkur nś ķtarlegt kerfi fyrir samsvarandi rašir steina um allan heim. Žó hefur žaš sķnar takmarkanir. Žaš getur sżnt aš einn steinn sé eldri en annar, en ekki nįkvęmlega hversu gamall. Meš öršum oršum gefur žaš okkur afstęšan en ekki nįkvęman aldur. Meš žvķ aš vinna śr žvķ hversu hratt lög gętu hafa myndast og meš öšrum vķsbendingum, įkvöršušu jaršfręšingar grófan aldur fyrir hinn jaršfręšilega tķmakvarša. En žaš er fyrst meš žróun aldursįkvöršunar meš geislavirkni sķšastlišin 50 įr aš viš getum veriš fullviss um aš aldrar séu nokkuš nįkvęmir. (The Complete Guide To Rocks & Minerals: John Farndon, Anness Publishing, 2006, bls. 35).

Hvaš žżšir „nokkuš nįkvęmir“ žegar žaš kemur aš aldursįkvöršun meš geislavirkni į berglagi sem jaršfręšingar višurkenna aš sé hvergi til į jöršinni? Jaršfręšingar svara žessu meš žvķ aš śtskżra aš ‚hlutar‘ śr žessum tķmakvarša séu til į mismunandi stöšum. Žaš leišir til įhugaveršrar spurningar:

Bls. 16-3

Framreikningur! Hins vegar er sį framreikningur sem sameinar mismunandi lög jaršskorpunnar śr żmsum stöšum ķ heiminum ķ einn ‚jaršfręšilegan tķmakvarša‘ hręšilega villandi. Vandamįliš versnar enn frekar meš žeirri stašreynd aš aldursįkvöršun meš geislavirkni getur ašeins veriš framkvęmd į steinum sem hafa einhvern tķmann brįšnaš.

Žetta skapar stórt vandamįl, vegna žess aš megin žorri setefna į jöršinni hefur aldrei brįšnaš og kom ekki śr brįšnušu bergi. Žannig aš jaršvķsindamenn eru fastir, vitandi aš žeir geta ekki aldursįkvaršaš flest setefni į beinan hįtt, né heldur steingervinga, sé aldursįkvöršunin gerš meš geislavirkni. Hvernig geta žeir žį veriš „fullvissir“ um aš jaršfręšilegi tķmakvarši žeirra sé „nokkuš nįkvęmur“?

Žróunarsinnar en einnig mannfręšingar vita aš žaš er engin įreišanleg ašferš um aldursįkvöršun til sem aldursįkvaršar steingervingana sjįlfa. Žeir verša aš snśa sér aš jaršfręšinni til žess aš fį aldrana sķna. Uppgötvun hinnar nżju jaršfręši ķ vatnsplįnetulķkaninu žżšir aš viš vitum nśna aš grundvöllur sį er nśtķma jaršfręši byggir į – er sandur. Til aš sżna žetta enn frekar, munum viš rannsaka sögu aldursįkvöršunar sem sżnir hvernig kenningar um aldur jaršarinnar hefur ķ fyrstu veriš višurkenndur – en sķšar hafnašur.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband