Goðsögnin um steinruna

Steinruni er ferli sem umbreytir upprunalegu efni í stein eða í hart og grýtt efni. Í falskenningunni um hringrás bergs var sýnt að hefðbundin jarðfræði getur ekki sýnt hvernig langflestir steinar raunverulega myndast. Vegna þess að flestir steingervingar urðu að steinum í gegnum steinruna, eru steingervingafræðingar ófærir um að skilja uppruna steingervinga, enda þekkja þeir ekki uppruna steina.

Þessi kafli mun sýna að nútíma vísindi hafa ekki skilið steinruna- eða steingervingaferlið. Ef þau hefðu skilið það, væri löngu búið að sýna steinrunaferlið.

Sérfræðingar í steingervingum þurftu að horfast í augu við fjölda erfiðleika þegar þeir reyndu að koma með kenningu um steinruna. Eitt tilvik kemur fram í skilgreiningunni í orðinu steingervingur í bókinni The Facts on File Dictionary of Biology:

Leifar af löngu dauðum dýrum og plöntum, eða för eftir þau í steinum. Flestir steingervingar eru af hörðum beinefnum vegna þess að mjúkir vefir og líffæri rotna burt mjög fljótt. Ólífræn sölt úr nærliggjandi steinum skipta smám saman út hörðu lífrænu efni sem virkar sem mót í ferli sem kallast steinruni. Einnig leysist lífræna efnið upp og skilur eftir far eða lögun í umliggjandi steinum. (The Facts on File Dictionary of Biology: Robert Hine, þriðja útgáfa, Market House Books, 1999, bls. 128).

Á meðan það er rétt að mjúkir vefir og líffæri rotna mjög fljótt, þá inniheldur þessi skilgreining á steingervingum „sölt“ sem skipta út „hörðu“ lífrænu efni. Hins vegar er mikið efni sem er skipt út ekki „hart“ (t.d. fjaðrir og marglittur) og eru flestir steingervingar byggðir á kvarsi en koma ekki frá „söltum“. Langflestir steingervingar eru ekki „för“, heldur hin raunverulega lífræna planta eða hluti úr dýri sem umbreyttist eða steingervðist. The Facts on File Dictionary gerði enga tilraun til að útskýra hvernig leifar af lífverum steingervðust, líklega vegna þess höfundurinn skildi ekki ferlið.

Vísindamenn geta ekki útskýrt eða skilið steingervingaferlið vegna þess að þeir hafa aldrei fylgst með því. Jafnvel hinn virti sérfræðingur í tímatali byggt á talningu árhringja í trjám, Mike Baillie, gerði sér ekki grein fyrir því hvernig steingervt tré myndaðist. Hann gerði ranglega ráð fyrir því að ef viðurinn úr eikartré hefði geymst í jörðinni, myndi hann „að lokum steingervast í brúnkol eða kol eftir milljónir ára“:

Á síðari hluta sjöunda áratugs síðustu aldar, var miklu samansafni af náttúrulega varðveittum fornlífverum tekið úr mómýrum, mýrum og árfarvegum. Þetta kallast ‚fornlífverur‘ vegna þess að ef þær hefðu verið skildar eftir í jörðinni, myndu þær að lokum steingervast í brúnkol eða kol eftir milljónir ára. (Exodus to Arthur, Catastrophic Encounters with Comets: Mike Baillie, B.T. Batsford Ltd, London, 2000, bls. 27).

Einnig er litið á kol sem steingerving, en vegsummerki kols í kaflanum um líkanið um allsherjar flóðið sýndi að viður verður ekki að kol með því einu að vera skilið eftir í jörðinni, alveg sama hversu lengi hann er þar. Það þarf töluvert hátt hitastig og háan þrýsting (og vanalega saltlausn), umhverfisþætti sem ekki eru til staðar á jörðinni í dag (sjá undirkafla 8.11).

Í tímaritinu Rock & Gem er önnur tilraun til að útskýra hvernig steinruni gerist:

Þegar planta og dýr tímabilsins deyja, sökkva leifarnar inn í saltlausn og kísilrunna leðju úr silti og sandi. Súrefni var að mestu leyti útilokað. Litlar uppleystar kísilagnir unnu sig inn í frumubyggingu viðsins. Og ef aðstæður voru nákvæmlega réttar, hófst steinruninn…

Afurð þessa ferlis liggur grafið djúpt í mörg milljón ár. Loks, þegar loftslag breyttist, leystust nokkrir stórir steingervingar úr útlegðinni neðanjarðar og komu upp á yfirborðið á ný. (The Petrified Forest, Gerry Blair, Rock & Gem, sept. 1992, bls. 54).

Svarið er: Hvergi.

Í dag er hvergi nein kísilrunnin saltleðja af neinu ráði, einkum ekki nóg til að dekka heilan skóg. „Nákvæmlega réttu“ aðstæðurnar eru heldur ekki til í dag og ekki einn einasti steingervingafræðingur í heiminum getur bent á skóg, né heldur á eitt tré, sem er að steingervast með kísilríku saltvatni. En samt sem áður er hægt að finna steingervð tré alls staðar í Bandaríkjunum og næstum í öllum löndum í heiminum í dag.

Greinin segir aldrei neitt um ‚hvernig‘ kísill vann „sig inn í frumubyggingu viðsins.“ Greinilega gerist það bara, „ef aðstæður [eru] nákvæmlega réttar.“ Steingervingafræðingar róa samstarfsmenn sína með því að segja að við getum í raun ekki skilið ferlið, enda tæki það „milljónir ára.“

Grein í National Geographic lýsir dauðagildru risaeðlu:

Ef til vill lokkaði öskur deyjandi dýrs risaeðluna í gildruna. Eða kannski var það lyktin af rotnandi fiski. Hver svo sem tálbeitan var, um leið og rándýrið var lokkað inn í leðjuholuna, gleymdi það fljótlega bráðina sína. Það spriklaði til einskis í leðjunni í langan tíma, en fætur þess náðu ekki til botns. Dauðadæmt beið dýrið smám saman örlaga sinna og tók varnarlaust dauða sínum, en þó ekki áður en baráttan laðaði annað rándýr í holuna, sem hélt hringrás dauðagildrunnar gangandi. Að lokum varð leðjan að steini, sem gróf fórnarlömb sín, staflaði þeim eitt af öðru upp, í 160 milljón ár. (The Real Jurassic Park, Peter Gwin, National Geographic, júlí 2008, bls. 106).

Það eru nokkrir alvarlegir gallar í þessari sögu: í fyrsta lagi, hvernig varð leðjan að lokum að steini? Hvergi í heiminum í dag geta jarðfræðingar bent á stað þar sem stór svæði af leðju eru að verða að steini – það bara gerist hvergi í dag! Það er mikilvægt að koma auga á þetta vegna þess að steingervingar risaeðla þekja stórar víðáttur, svæði sem ná yfir mörg hundruð ferkílómetra.

Annað vandamál með kenninguna um „dauðagildruna“ er hinn mikli tími. 160 milljón ára tímabilið vinnur í raun sterklega á móti goðsögninni um dauðagildru. Rannsakendur höfðu greinilega ekki hugsað til enda afleiðingar 160 milljón ára tímabilsins sem nútíma jarðfræðingar trúa að sjór hafi flætt meginlöndin nokkrum sinnum. Dýr og landslag myndu breytast í miklum mæli á eftir næsta tímabili. Standa jarðlögin þar sem risaeðlur finnast fyrir þessi margvíslegu umhverfisástönd, en einnig dýrin og plöntulífið sem ætti að vera bersýnilegt á þessum tímabilum flæðandi sjávar hvað eftir annað? Það gera þau ekki.

Árið 1998 gaf National Academy of Science (Vísindaakademía Bandaríkjanna) út bókina Teaching About Evolution and the Nature of Science. Hún innihélt nokkrar goðsagnir um myndun setbergs, þar á meðal „löng tímabil“ og „þrýstingur setsins.“ Hvorugt þessa getur myndað stein:

Hugsið ykkur á með uppsprettu í fjöllunum. Þegar vatnið hreyfist niður eftir, veðrar það hlíðar fjallanna. Örlítil korn sem veðrunin framkallar, kallað silt, er hægt að flytja hlutfallslega auðveldlega. Þegar áin nær flatlendi, stöðuvatni eða sjóinn, sekkur efnið sem vatnið flutti – sem oft nær mikilli þykkt eftir langan tíma. Þrýstingur setsins að ofan getur valdið undirliggjandi seti til að harðna í ‚setberg‘.

Áin getur borið annað en silt, sand og steina. Hörð efni úr lífverum eins og bein og tennur úr dýrum geta einnig borist. Einnig setjast þessi með siltinu, sandinum og steinunum. Undir vissum kringumstæðum gangast þessar leifar úr lífverum undir efnaskiptum þar sem upphaflegu efni er skipt út fyrir sameindunum sem mynda stein. Á þennan hátt steingervist (breytist í stein) leifar lífrænna hluta, sem gefa okkur vísbendingar um fornt líf sem vísindamenn rannsaka. (Teaching About Evolution and the Nature of Science).

Hverjar eru hinar sérstöku kringumstæður sem væntanlega valda lífverum til að gangast „undir efnaskiptum“ til að verða að steini? Okkur er hvergi sagt um það í útgefnum verkum National Academy of Science og það er hvergi sýnt í nútíma vísindum. Ferli efnaskipta er áfram leyndardómur.

Ekki tóku jarðfræðingar og steingervingafræðingar eftir vaþrývarma uppruna kvars steina og steingervinga, jafnvel eftir að tæknifræðingar uppgötvuðu ferlið upp úr árið 1950. Þrátt fyrir aðgengi réttrar þekkingar, haldast rangar hugmyndir. Eitt gott dæmi um algengustu röngu útskýringu á því hvernig steingervð tré úr kvars steinum mynduðust, kemur úr opinberu korti og leiðarvísi frá þjóðgarðinum Steingervð tré í Arizona:

Háu trén – Araucarioxylon, Woodworthia og Schilderia – féllu og skoluðust af vatnríkum ám í flæðiland. Silt, leðja og gosaska þöktu trjábolina. Þetta teppi kom í veg fyrir súrefni og hægðu á rotnun trjábolanna. Jafnt og þétt seytlaði kísilríkt grunnvatn í gegnum trjábolina og skipti upprunalegu trjávefina smám saman út fyrir kísilbotnfall. Þegar ferlið hélt áfram, kristallaðist kísillinn í kvars og trjábolirnir voru varðveittir sem steingervt tré. (Petrified Forest Official Map and Guide, National Park Arizona, GPO 2001).

Það eru þó nokkrar rangar forsendur í þessari grein. Meðal hitastig og þrýstingur á yfirborði jarðar gefur ekki mikið meiri kísilmettun en 6 parta úr milljón í venjulegu grunnvatni. Í svo litlu magni gætu aðeins smásæir kvars kristallar myndast, sem væru ekki einu sinni nægilega stórir til að líma saman silt og sandkorn í stein. Það er vissulega ekki nóg til að mynda stór steingervð tré.

Magn grunnvatns eða lengd tímans sem það tekur fyrir vatn að flæða í gegnum set sem umlykur tré er ekki mikilvægt ef grunnvatnið er ekki ofurmettað með kísil. Töluvert magn af uppleystum kísil verður að vera til staðar til þess að mynda kvars kristalla á stærð við tré, og slíkt getur einungis gerst ef vatnið er með hátt hitastig. Hveravatn sem er mettað með kísil er til á nokkrum stöðum í heiminum í dag, en þessir hverir eru ekki að framleiða kvars kristalla vegna þess að það vantar hinn mikilvæga þátt þrýsting. Í staðinn framkalla þeir mjúka kísilsteind, hverahrúður. Hátt hitastig og hár þrýstingur er bráðnauðsynlegt til að kvars geti vaxið.

Svarið er: Hvergi á meginlöndunum.

Eini staðurinn á jörðinni í dag þar sem slíkt umhverfi fyrirfinnst er á botni sjávar þar sem vaþrývarma strókar eru að flæða. Þar myndast steinar í dag sem innihalda málmgrýti, og það í umhverfi sem er svipað því og í allsherjar flóðinu. Án þessarar þekkingar hafa vísindamenn ekkert annað en ímyndunarafl sitt til að útskýra hvernig steingervingar myndast.

Einn jarðfræðingur sagði frá hugmyndaríkum leiðum sem steinruni „getur gerst“:

Í hinum ströngum skilningi hins vegar, vísa steingervingar í steinrunin bein, skeljar og plöntur.

Innan nokkra vikna eftir dauðann, hefja hræætur og bakteríur venjulega niðurbrot og endurvinnslu á líkamsvefjum. Til þess að koma í veg fyrir þetta og enda með steingerðan steingerving, þá þurfa vefirnir að vera grafnir skjótt í seti. Það eru nokkrar leiðir til að þetta geti gerst: eldgos, furðulegt flóð, jarðskjálfti, tekinn sem bráð í bæli dýrs – eða hvaðeina sem leiðir til þess að hluti eða allur líkami hylst snögglega frá venjulegu rotnunarferli. Eftir nægilegan tíma getur vatn síðan skolað steindir úr beinum og leyft öðrum til að setjast þar, sem breytir leifarnar í stein. (Bones, Rocks and Stars, The Science of When Things Happened: Chris Turney, Macmillan, 2006, bls. 120).

Hugmyndaríkar leiðir til að grafa lífrænt efni, hulið frá venjulegri rotnun og breytist að lokum í stein – ef nægilegur tími er gefinn. Þó svo að það virðist sannfærandi, styðja athuganir þetta? Grafa jarðskjálftar plöntur og dýr þannig að þau geta ekki rotnað, eða rotnar dýr ekki sem eru tekin sem bráð í bæli dýrs? Kannski mögulegt, en það er ekki það sem rannsakendur sjá. Enn fremur eru steingervingar venjulega ekki tengdir eldgosasvæðum. Í öllum þessum kringumstæðum sem lagðar voru til, ætti fyrir löngu að vera til vísbendingar um steinruna í vinnslu í dag, en þær eru ekki til.

Það eru engir steinrunar í gangi í kringum Saint Helens fjallsins, né í kringum önnur söguleg eldgos. Jarðfræðingurinn hafði í einu rétt fyrir sér, sem raunverulegar athuganir styðja. Hann lagði til að steingervingar gætu myndast eftir að hafa verið grafnir í „furðulegu flóði.“ Það sem hann vissi ekki, var hinn hlutinn, eða vaþrývarma ferlið, en einnig að furðulega flóðið gerðist aðeins fyrir fjögur þúsund árum síðan.

Fyrir utan vísindafjarveruna í milljónir ára steinruna, þá er algengasta goðsögnin um steingervinga kenningin um útskolun. Útskolun á að hafa gerst í seti þegar vatn síast í gegnum jarðveginn sem tekur út steindir í lífræna efninu og skiptir því út fyrir aðrar uppleystar steindir í vatninu. Í síðustu tilvitnuninni leggur hinn hikandi jarðfræðingur til að vatn „getur … skolað steindir úr beinum og leyft öðrum til að setjast þar, sem breytir leifarnar í stein,“ en gefur þó engan annan kost. Þó svo að hægt sé að fylgjast með útskolun og flutningur steinda í heiminum í kringum okkur, þá getur útskolunin ekki búið til kvars kristallaða steingervinga svo sem steingervð tré.

Myndin hér að ofan sýnir einstaklega sérstakt eintak af steingervðu tré. Ljóslituðu árhringirnir eru mjög greinilegir í ótrúlegum smáatriðum. Miðjan er hreinn kvars, á meðan börkurinn á ytri hlutanum er miklu mýkri. Útlit trésins viðhélst og sýnir jafnvel hvar það hafði brotnað. Það er ekkert kalsíumkarbónat sýnilegt, hvorki að innan né að utan í þessum steini, sem er furðulegt ef grunnvatn hefði ‚skolað út‘ efni og skipt því út fyrir önnur efni. Það er engin útskýring á því hvernig regnvatn eða grunnvatn gæti hafa umbreytt þessu tré í stein. Greinilega hefur rannsókn jarðfræðinga og steingervingafræðinga á slíkum steinum ekki borið árangur, vegna þess að það er ómögulegt fyrir kvars kristalla að vaxa í slíkri stærð í því umhverfi sem þeir lýsa.

Það tæki heilar bækur til að útskýra þær óteljandi goðsagnir um steinruna, en það er aðeins eitt ferli sem inniheldur öll þau nauðsynlegu skref og þá umhverfisþætti sem eru þörf, sem hefur verið sannað, til að steinruna lífrænt efni (steingervt tré). En fyrst, áður en við skoðum þetta ferli, eru það nokkur atriði í viðbót um falskenninguna um steingervinga sem þarf að ræða, þar á meðal nokkur sérstök dæmi.